Đó là khẳng định của ông TRƯƠNG VĂN PHƯỚC, phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, với Tuổi Trẻ ngày 
17-12. Ông Phước nói:

Ông Trương Văn Phước - Ảnh: Nguyễn Khánh

- Việc Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất đã được đồn đoán trong hai năm nay, và diễn biến hôm qua chỉ là chuyện lựa chọn thời điểm. FED tăng lãi suất dựa vào hai yếu tố quan trọng: thất nghiệp thấp và xu hướng lạm phát. Khi ông Obama lên làm tổng thống, thất nghiệp ở Mỹ tới 8%, nay chỉ khoảng 5%, dự kiến xuống mức 4,7%.

Như vậy việc làm có chuyển biến tốt. Thứ hai là lạm phát hiện thấp nhưng có xu hướng tăng 2% trong một năm nữa, nên họ có biện pháp ứng phó. Qua việc tăng lãi suất, FED đã chính thức phát ra tín hiệu phục hồi vững chắc của kinh tế Mỹ.

* Nhưng nhiều ý kiến lo ngại việc Mỹ tăng lãi suất sẽ có ảnh hưởng tới VN cũng như các thị trường mới nổi khác. Theo ông, lo ngại đó đến mức nào?

- Về lý thuyết, việc FED tăng lãi suất sẽ có ba hệ quả đối với thị trường Mỹ. Thứ nhất là tiêu dùng giảm, tiết kiệm tăng. Thứ hai, USD sẽ tăng giá. Thứ ba, giá tài sản Mỹ giảm. Tuy nhiên thực tế, theo tôi, mức tác động sẽ ít bởi tác động thế nào phụ thuộc vào liều lượng. Có dự báo cuối năm 2016 lãi suất của Mỹ sẽ ở 1,5-2%, nhưng hiện mới tăng lãi suất 0,25%. Do vậy, việc Mỹ tăng lãi suất sẽ tác động vô cùng ít đến VN.

* Đồng USD mạnh lên, điều người dân quan tâm nhất là liệu tỉ giá VND với USD có điều chỉnh. Theo ông, liệu có phải giảm giá VND?

- Như tôi đã nói, tác động tới VN là vô cùng bé. Lạm phát ở VN cũng đang rất thấp. Mà lạm phát tác động đến mất giá đồng tiền. Nhập siêu của VN cũng rất thấp, chỉ vài tỉ USD. Hơn nữa, VN vẫn là đất nước theo đuổi tăng trưởng cao, quy mô GDP của chúng ta vẫn bé nhỏ, chỉ dưới 200 tỉ USD. Đất nước vẫn cần dùng vốn nhiều để tăng trưởng, nên mặt bằng lãi suất của VN vẫn cao.

Với chênh lệch lãi suất giữa VND và USD thì lợi thế nắm giữ VND vẫn cao hơn, nên tỉ giá vẫn có cơ sở ổn định. Nếu có nguồn ngoại tệ hợp pháp, người ta cân nhắc cái nào có lợi hơn giữa việc bán USD để gửi tiết kiệm bằng VND hay gửi bằng USD. Theo tôi, gửi VND vẫn có lợi hơn. Có thể nói nhìn dưới góc độ chính sách và thị trường, không có yếu tố nào để xảy ra biến động về tỉ giá.

* Vậy khả năng dòng vốn rút khỏi VN thế nào, thưa ông?

- Thử hỏi liệu có đảo chiều vốn đầu tư, có tình trạng rút vốn khỏi VN không? Theo tôi, lo lắng thì cứ lo, nhưng thực tế vốn đầu tư vào VN chủ yếu vốn đầu tư trực tiếp (FDI) vào nhà máy, phân xưởng để tận dụng lợi thế nhân công rẻ, chính sách ưu đãi thuê đất. Chẳng lẽ họ có nhà máy ở Bình Dương, Vĩnh Phúc nhưng do Mỹ tăng lãi suất, họ phải bán rồi rút tiền về? Đó là chưa kể ta mới ký cả chục hiệp định thương mại tự do, đặc biệt có TPP.

Nhiều doanh nghiệp thế giới đang tới VN tổ chức sản xuất để xuất vào các nước TPP, hưởng ưu đãi thuế quan. Với vốn đầu tư gián tiếp, lợi tức trên trái phiếu, cổ phiếu ở VN vẫn cao. Tại sao phải đi đâu mà không ở lại VN? Lợi tức là yếu tố thuyết phục nhất, thực tế nhất với nhà đầu tư. Đó là những lợi thế để họ tiếp tục đầu tư ở VN.

* Theo ông, FED tăng lãi suất sẽ cơ bản không ảnh hưởng lớn đến VN trong ngắn hạn. Còn trung hạn, trong năm 2016 thì sao?

- Thị trường không thể nói trước. Nước đi trên bàn cờ còn phụ thuộc nhiều thực thể khác ngoài Mỹ nữa. Nhưng trước mắt Trung Quốc và Nhật Bản, EU đều phản ứng thận trọng. Ta cần theo dõi cả đồng NDT, các yếu tố vĩ mô của VN... Nếu cứ giữ thế này, ta kiểm soát vĩ mô chặt chẽ thì sẽ không có biến động lớn trong năm 2015.

Còn năm 2016, theo tôi, VN vẫn cần duy trì tỉ giá ở mức ổn định. Một năm chúng ta điều chỉnh tỉ giá 3-5% là có thể chấp nhận được, còn cụ thể thế nào thì tùy vào tình hình thực tế, Ngân hàng Nhà nước điều chỉnh cho phù hợp. Không rõ Ngân hàng Nhà nước có công bố trước mức điều chỉnh tỉ giá năm 2016 như năm ngoái không.

Ta có mục tiêu để VND theo diễn biến thị trường, thúc đẩy sức cạnh tranh của nền kinh tế, hưởng lợi từ các hiệp định thương mại. Nhưng theo tôi, dù FED có tăng lãi suất thế nào hay Trung Quốc phá giá NDT ra sao thì năm 2016 không nên giảm giá VND quá 5%.

Ngân hàng Nhà nước cần nói chuyện với thị trường. Hiện nay người dân có rất nhiều luồng thông tin. Việc cơ quan chức năng đưa thông tin chính thống cho thị trường, tạo niềm tin và tránh suy đoán không hợp lý là cần thiết.

Thông tin đưa ra cần có phân tích, tính toán đủ để thị trường, người dân tin vào nó. Chứ không họ thấy FED tăng lãi suất thì cứ đi mua một tí USD, không tăng thì để đó, có mất gì đâu. Điều này tác động đến cung cầu. Nếu có đầy đủ thông tin thì người dân sẽ có thái độ ứng xử đúng hơn.

Giá gà công nghiệp ở các trang trại chỉ còn 15.000 - 16.000 đồng/kg một lần nữa cho thấy sự bất ổn và rủi ro của ngành chăn nuôi. 

Công nhân cho gà ăn tại một trang trại ở xã Tân An, huyện Vĩnh Cửu, Đồng Nai - Ảnh: A Lộc

Đợt giảm giá vào tháng cuối năm này đánh dấu một năm “kinh hoàng” của người nuôi gà công nghiệp khi giá bán thấp hơn giá thành diễn ra gần 9 tháng trong năm. 

Trong ngành chăn nuôi, nuôi gà công nghiệp được xem là đầu tư bài bản nhất. Nhiều trang trại trên toàn quốc đã áp dụng công nghệ tiên tiến. Giá thành gà thịt của VN giảm dần và đã tiệm cận với các nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia…

Thế nhưng, trong khi Thái Lan xuất khẩu đến 4 - 5 tỉ USD thịt gà mỗi năm thì người nuôi gà VN lại đang lâm vào tình cảnh rủi ro trước thịt ngoại.

VN hội nhập sâu, thịt gà Mỹ giá rẻ nhập về nhiều là không tránh khỏi. Thịt nhập khẩu với giá cả phải chăng và chất lượng tốt đem lại lợi ích cho người tiêu dùng, đồng thời thúc ép người chăn nuôi nâng cao hiệu quả sản xuất.

Tuy nhiên, để thịt gà nhập khẩu vào VN ồ ạt với giá rẻ đến khó tin lại là điều dư luận đặc biệt quan tâm.

Có rất nhiều câu hỏi đặt ra. Nước Mỹ có lợi thế về nguồn nguyên liệu chăn nuôi giá rẻ nhưng chi phí nhân công, chi phí chế biến, vận chuyển… lại khá đắt đỏ ảnh hưởng khá lớn đến giá thành.

Thế nhưng chưa có cuộc điều tra cụ thể nào của cơ quan chức năng trả lời cho người dân biết tại sao giá thịt gà Mỹ về VN lại rẻ đến như vậy.

Có phải thật sự giá đùi gà Mỹ rẻ do người Mỹ không ăn, đem xuất khẩu, hay là do các hành vi gian lận thương mại trên quy mô lớn diễn ra suốt mấy năm qua?

Nông sản của VN xuất khẩu sang các quốc gia khác ngày càng trở nên khó khăn do phải đối mặt với các hàng rào kỹ thuật. Mới đây, Mỹ đã áp dụng quy định mới trong quản lý cá tra xuất khẩu vào thị trường này.

Theo đó, doanh nghiệp VN phải chứng minh quy trình nuôi cá tương đồng với người nuôi bên Mỹ. Nhưng ngược lại, hàng rào kỹ thuật của VN đối với hàng nhập khẩu, nhất là thịt đông lạnh, lại không hiệu quả.

Nếu một vùng nào đó của VN bùng phát dịch bệnh, cơ quan chức năng sẽ phong tỏa cả vùng để dập dịch.

Thế nhưng dịch cúm H5N1 xảy ra tràn lan trên đất Mỹ từ cuối năm 2014 khiến hơn 30 quốc gia cấm nhập khẩu thịt gà từ nước này, thì mãi đến tháng 6-2015 VN mới áp dụng lệnh cấm.

Hay như sử dụng chất tạo nạc trong chăn nuôi, quy định của VN cấm hoàn toàn nhưng vẫn cho nhập khẩu gà Mỹ, quốc gia đang cho phép dùng chất ractopamine trong chăn nuôi…

Người chăn nuôi đang cần một hàng rào kỹ thuật để kiểm soát thịt nhập khẩu như nhiều nước đã làm.

Chờ mãi, quá sốt ruột với các kiến nghị không được xem xét, mới đây Hiệp hội Chăn nuôi Đông Nam bộ đã thuê các công ty tư vấn tìm kiếm tài liệu về các hàng rào kỹ thuật của các quốc gia trong khu vực và châu Âu để gửi cho các cơ quan quản lý của VN với hi vọng hàng rào bảo vệ ngành chăn nuôi trong nước sớm được hình thành.

Người chăn nuôi không thể tự dựng lên hàng rào kỹ thuật. Thẩm quyền đó thuộc về cơ quan chức năng. Nhưng đến nay họ vẫn phải chờ.

Và trong lúc chờ, không có luật chơi công bằng, người chăn nuôi khi bỏ đồng vốn ra chẳng khác nào đang tham gia một trò chơi may rủi mà phần rủi luôn rơi về phía họ.

Nếu chỉ tăng trưởng 5%/năm, VN có nguy cơ tụt hậu vì đến năm 2035, GDP bình quân đầu người của VN sẽ chỉ bằng 75% Trung Quốc và 83% Thái Lan hiện nay. 

Ngày 17-12, tại lễ công bố báo cáo đánh giá quá trình tái cơ cấu kinh tế VN 2011-2015 của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM), ông Nguyễn Tú Anh - trưởng ban kinh tế vĩ mô CIEM - cho rằng nếu chỉ tăng trưởng 5%/năm, VN có nguy cơ tụt hậu vì đến năm 2035, GDP bình quân đầu người của VN sẽ chỉ bằng 75% Trung Quốc và 83% Thái Lan hiện nay. 

Theo ông Tú Anh, thực tế cho thấy tăng năng suất hiện chủ yếu nhờ dịch chuyển lao động từ khu vực năng suất thấp sang khu vực năng suất cao, chứ nhờ cải tiến công nghệ ít.

Đặc biệt, ông Tú Anh cho rằng việc tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước sẽ gặp khó nếu cứ giữ mô hình cơ quan chủ quản, tức doanh nghiệp trực thuộc bộ ngành quản lý.

“Các doanh nghiệp sẽ không thể cạnh tranh được với “con cưng” của bộ. Tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước muốn thực hiện được phải tách cơ chế bộ chủ quản” - ông Anh đề xuất.

Trong khi đó, ông Tú Anh đề nghị cần tạo điều kiện tối đa để doanh nghiệp tư nhân, FDI phát triển, tạo việc làm cho lao động khu vực phi chính thức, giúp tăng năng suất lao động cho VN.