Chính phủ Trung Quốc đã nhận thức rất tốt việc khuyến khích tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ trong dài hạn sẽ làm cho kinh tế trong ngắn hạn bị chậm lại. Và nhiều nhà phân tích đã thực sự bị bất ngờ trước việc Trung Quốc thành công khi giữ được sự cân bằng. Trong một vài lĩnh vực, họ thực sự đã có những cải tổ vô cùng mạnh mẽ để kìm hãm tăng trưởng ở mức độ vừa phải, dưới 7%/năm (theo tiêu chuẩn của Trung Quốc).

Mặc dù vậy, những bất cập trong nền kinh tế vẫn đang tồn tại và đang đặt ra yêu cầu cần phải giải quyết ngay lập tức.

 

Vấn đề lớn nhất đe dọa sự hưng thịnh đang ngày một tăng của Trung Quốc chính là việc họ không kiểm soát được tăng trưởng tín dụng. Việc cho các doanh nghiệp thua lỗ vay vốn làm ảnh hưởng đến năng suất của cả nền kinh tế, làm cản trở sự tham gia của những nhà cung cấp mới và trầm trọng thêm các nguy cơ tài chính, nhất là từ các hoạt động “tín dụng đen” đang ngày một mở rộng mà không được đo lường và giám sát đầy đủ.

Nợ đang bị thổi phồng với sự tham gia của nhóm doanh nghiệp nhà nước. Nhóm này hoạt động kém hiệu quả và tạo ra ít lợi nhuận hơn so với khu vực tư nhân, dựa dẫm nhiều vào tín dụng và cũng dễ dàng vay được vốn thông qua sự báo lãnh ngầm từ Chính Phủ. Các bằng chứng đang chỉ ra rằng các tổn thất và dư nợ ở nhóm “gần vỡ nợ (near default)” đang gia tăng.

Tỷ lệ nợ/GDP của Trung Quốc đang tăng lên nhanh chóng, hiện ở mức 282% theo Mc Kinsey

Trong các đánh giá gần đây nhất về tình hình Trung Quốc, các chuyên gia kinh tế của IMF đặt yêu cầu tái cơ cấu nhóm doanh nghiệp nhà nước yếu kém vào vấn đề cấp thiết hàng đầu. Chính quyền Trung Quốc cũng đã công bố một vài sáng kiến cho nhóm các vấn đề này, chẳng hạn như việc thu hẹp quy mô của các nhà máy sản xuất thép và than đá khối Nhà nước, song nhìn chung, IMF cho rằng tiến độ rất chậm chạp.

Chính phủ tiếp tục đưa ra những thông điệp trái chiều nhau, một mặt họ khẳng định sự cần thiết phải tái cơ cấu nhóm doanh nghiệp “zombie” – DNNN - và khuyến khích nhiều hơn vào khu vực tư nhân, mặt khác họ lại nói rằng các doanh nghiệp khối nhà nước cần phải lớn mạnh hơn nữa để có thể phục vụ “chiến lược quốc gia” tốt hơn.

Sự cần thiết lúc này là phải có chiến lược rộng và rõ ràng hơn, không phải chỉ nhắm vào riêng nhóm doanh nghiệp nhà nước mà phải vào cả vấn đề mở rộng tín dụng của các doanh nghiệp.

Các thiệt hại cần phải được thừa nhận và chia sẻ giữa các doanh nghiệp, các chủ nợ và chính phủ với nhau. Bảo lãnh ngầm từ Chính Phủ cần phải được cắt giảm. Những doanh nghiệp buộc phải đóng cửa hay phải tái cơ cấu, cần thực hiện hỗ trợ cho người lao động tìm việc làm mới.

Điều hành một chính sách như vậy là thách thức rất lớn và không thể đạt được tất cả cùng một lúc. Nhưng nó sẽ làm cho tinh thần của khu vực các doanh nghiệp tốt được đẩy lên cao hơn, điều này sẽ lại khiến cho người lao động sớm tìm được các công việc mới. Ở một mức độ nào đó, phương pháp càng thận trọng và không nhiều bất thường hơn thì càng nhiều cơ hội thành công.

Thực tế là chính Phủ Trung Quốc không ngại thay đổi, họ đã thay đổi trong chính sách tỷ giá, chuyển sang hướng linh hoạt hơn, khuyến khích chi tiêu và giảm sự phụ thuộc quá lớn của quốc gia vào xuất khẩu. Sức mạnh của hệ thống tài chính cũng được tăng cường bằng việc hoàn thiện chính sách thuế giá trị gia tăng, tạo sự minh bạch trong ngân sách tại địa phương, và khuyến khích phát triển hạ tầng đô thị. Xem xét các nội dung trên và những cải cách khác, người đứng đầu nhóm đánh giá từ IMF nói rằng “chỉ riêng việc duy trì được những cải cách này hàng ngày đã là một thách thức rất lớn đối với chúng ta”.

Thế nhưng, vẫn còn rất nhiều việc cần làm lúc này và vấn đề nợ của các doanh nghiệp đang là ưu tiên hàng đầu. Sức khỏe lâu dài của nền kinh tế Trung Quốc không chỉ là vấn đề ưu tiên của riêng người Trung Quốc mà còn là vấn đề quan trọng của cả thế giới.(NDH)